Το Lamianow στα χωριά της Φθιώτιδας / Σαββατοκύριακο στο “Καστανοχώρι της Ρούμελης” (Μαυρίλο)! [εικόνες]

Το LamiaNOW συνεχίζει να ταξιδεύει, επιμένοντας Φθιωτικά! Έτσι, μετά το Γαρδίκι και την Βελίτσα, ήρθε η ώρα να σας ξεναγήσει σε ένα άλλο πανέμορφο χωριό της περιοχής μας, γνωστό και ως το “Καστανοχώρι της Ρούμελης”. Είναι το Μαυρίλο!

Το Μαυρίλο το οποίο ετοιμάζεται να ανοίξει τις πόρτες του για να υποδεχθεί τον κόσμο στην 12η γιορτή κάστανου, καμαρωτό και φιλόξενο όπως πάντα, να παρουσιάσει τα καλούδια που απλόχερα του προσφέρει η φύση.

Και αν το κάστανο και η συγκομιδή του είναι τρόπος ζωής για τους ντόπιους, τα χρώματα που επικρατούν αυτή την εποχή στο χωριό είναι σαν βγαλμένα από πίνακα ζωγραφικής του πιο ιμπρεσιονιστή ζωγράφου.

Λίγα λόγια για το Μαυρίλο

Το Μαυρίλο είναι ένα ορεινό χωριό (σε υψόμετρο 920 μέτρων) το οποίο βρίσκεται στην πλαγιά του Βελουχιού.

Κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο στο Καρπενήσι, πάνω ακριβώς στις πηγές του Σπερχειού ποταμού, σε υψόμετρο 1000 μ. στο πυκνότατο δάσος από έλατα, το ένδοξο χωριό ΜΑΥΡΙΛΟ, άλλοτε πρωτεύουσα του δήμου Τυμφρηστού, αγκαλιάζει κάθε επισκέπτη του με αυθεντική ρουμελιώτικη φιλοξενία, αλλά και με παροχές όλων των σύγχρονων δραστηριοτήτων βουνού, ανάμεσα στα περιβόλια από καστανιές, στα μνημεία του και στη μοναδική πλατεία του.

Το καστανοχώρι της ορεινής Ρούμελης δεν θα μπορούσε ασφαλώς παρά να γιορτάζει το κάστανο !

Έτσι λοιπόν κάθε Οκτώβρη, το Σαββατοκύριακο που πέφτει πιο κοντά με τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου του χωριού, η Πανελλήνια Ένωση Μαυριλιωτών διοργανώνει την πιο ξακουστή γιορτή καστάνου σε όλη την Ελλάδα. Φέτος διοργανώνεται η 12η γιορτή Κάστανο, το διήμερο 26-27 Οκτωβρίου.

Παραδοσιακή μουσική και χορευτικά συγκροτήματα, πολιτιστικές εκδηλώσεις, οργάνωση δραστηριοτήτων για παιδιά, δωρεάν προσφορά ψημένου – βραστού κάστανου και τσίπουρου, αλλά και διάθεση όλων των γνωστών προϊόντων του βουνού στους επισκέπτες μας μέσα στην καταπράσινη πλατεία Αινιάνων του Μαυρίλου, συνθέτουν ένα εορταστικό σκηνικό αντάξιο της αρχοντιάς, που διαθέτει το κεφαλοχώρι του Τυμφρηστού.

Το όνομα

Η αρχική ονομασία ήταν Κορυφές (λόγω θέσης κάτω από τις βουνοκορφές του Βελουχιού) αλλά επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετονομάστηκε σε Μαυρίλο (έχει αναφερθεί και ως Μαυρίλλο, Μαυρίλου, Μαβρήλον και Μαυρίλω).

Υπάρχουν δύο υποθέσεις για την προέλευση του ονόματος. Ότι το Μαυρίλο σημαίνει η τοποθεσία εκεί όπου κατασκευάζεται η Μαύρη-ύλη, δηλαδή η μπαρούτη: λόγω των μπαρουτόμυλων που υπήρχαν στο χωριό.

Η άλλη εκδοχή είναι ότι Μαυρίλο ονομάζεται λόγω των σκουρόχρωμων δασών-λόγγων που περιβάλλουν το χωριό (κυρίως από δάση μελανής-σκούρας ελάτης).

Πως θα πάμε

Οδηγούμε στην Επαρχιακή οδό Λαμίας – Καρπενησίου και μετά το χωριό Άγιος Γεώργιος, ύψος στο “Χάνι του Πλατανιά” στρίβουμε δεξία. Ακολουθούμε την επαρχιακή οδό και το Μαυρίλο είναι το 3ο διαδοχικό χωριό που θα συναντήσουμε ύστερα από τη Μεγάλη Κάψη και τη Μερκάδα. Το χωριό βρίσκεται οδικώς 65 χιλιόμετρα δυτικά της Λαμίας και 25 χιλιόμετρα ανατολικά του Καρπενησίου.

Το Μαυρίλο στην Ιστορία

Στην τοποθεσία τη σημερινής κύριας πηγής του χωριού (Γκούρα) φημολογείται (δεν έχουν γίνει νεότερες αρχαιολογικές ανασκαφές) ότι εκεί πριν 200 χρόνια είχαν εντοπιστεί ερείπια αρχαίου ναού – βωμό του θεοποιημένου Σπερχειού. Στην αρχαιότητα Ελληνικά φύλα όπως Αινιάνες, Αιτωλοί και Δόλοπες κατοίκησαν στην ευρύτερη περιοχή.

Από το χωριό έχουν περάσει πολλοί λαοί όπως: Γαλάτες, Σλάβοι, Βούλγαροι, Φράγκοι, Βενετοί, Καταλανοί και Αρβανίτες οι οποίοι αφομοιώθηκαν και άφησαν στην περιοχή γλωσσικά κατάλοιπα και τοπωνύμια.

Το χωριό το 1470 πέρασε στην Οθωμανική διοίκηση. Σύμφωνα με την συνθήκη του Ταμασίου τον Μάιο 1525 η περιοχή όπου βρίσκεται το χωριό δεν είχε ουσιαστικό έλεγχο από την Οθωμανική διοίκηση, αλλά ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει φόρους.

Στην Οθωμανοκρατία πολλοί Βλάχοι οι οποίοι μίλαγαν Αρωμουνική γλώσσα κατέβηκαν στο χωριό και στην ευρύτερη περιοχή από την Ήπειρο, την ορεινή Θεσσαλία και τα Άγραφα και για αυτό το λόγο σήμερα συναντάμε μεμονωμένες λέξεις να χρησιμοποιούνται σε κάποια τοπωνύμια και στην κτηνοτροφία. Λόγω των Βλάχων η περιοχή ονομάζονταν Μεγάλη Βλαχία και τα χωριά Βλαχοχώρια και το 1827 δημοσιεύτηκε χάρτης με τα ονόματα αυτά από τον Γάλλο περιηγητής της εποχής εκείνης Φρανσουά Πουκεβίλ (1770-1838).

Το χωριό ήκμασε το 17ο αιώνα (1650) με κύριες οικονομικές δραστηριότητες τη γεωργία, κτηνοτροφία, βιοτεχνία των νερόμυλων και κυρίως με τους μπαρουτόμυλους. Την εποχή εκείνη πολλοί Μαυριλιώτες μεταναστεύουν στην Κωνσταντινούπολη για εύρεση δουλειάς. Επειδή έστελναν στην γενέτειρά τους οικονομικούς πόρους το Μαυρίλο και τα χωριά του Τυμφρηστού ονομάστηκαν Πολιτοχώρια.

Στο χωριό υπήρχε επίσης και μεγάλη πνευματική ανάπτυξη. Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 το Μαυρίλο ανάδειξε αγωνιστές και το χωριό όπως και τα υπόλοιπα χωριά του Τυμφρηστού απελευθερώθηκαν το 1832.

Στα χρόνια της φασιστικής κατοχής 1941-44 το χωριό λόγω της ορεινής τοποθεσίας δεν γνώρισε βία ή σκλαβιά και υπήρχε επάρκεια σε τρόφιμα. Στο χωριό 1-2 φορές ήρθαν Ιταλοί στις αρχές του 1942 για την συγκέντρωση όπλων και τροφίμων αλλά μόλις άρχισε η Εθνική Αντίσταση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου δεν ξαναπάτησαν στο χωριό.

Κατά την διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου (1946-49) το χωριό εκκενώθηκε το 1947 και οι 400 κάτοικοι περίπου αναγκάστηκαν να μετακομίσουν κυρίως στην Μακρακώμη και την Λαμία και να επιστρέψουν στο χωριό το 1951.

Συνοπτικά:

Ήταν τα θερινά ανάκτορα του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα, με μόνιμη εγκατάσταση των αρχαίων ελληνικών φύλων Αινιάνων & Δολόπων.
Είναι η πατρίδα της οικογένειας των Αινιάνων, μελών της Φιλικής Εταιρείας, που ξεσήκωσαν όλη τη Ρούμελη στην επανάσταση του 1821 : ο Ζαχαρίας Αινιάν μύησε τον Παπαφλέσσα στη Φιλική Εταιρεία, ο Γεώργιος Αινιάν αντιστράτηγος της Ρούμελης, ο Δημήτριος Αινιάν, συμπολεμιστής, προσωπικός γραμματέας και βιογράφος του Γεωργίου Καραϊσκάκη.
Στη ακμή του, μεταξύ 1.700 – 1850 διέθετε 10 πυργόσπιτα και 12 μπαρουτόμυλους και στήριξε αποφασιστικά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την παραγωγή και διάθεση μπαρούτης, σύμφωνα με επιστολές του Αθανασίου Διάκου. Το Μαυρίλο ήταν για τη Ρούμελη, τη Θεσσαλία και την ´Ηπειρο ό,τι η Δημητσάνα για την Πελοπόνησο.

O περίεργος επισκέπτης…

Το Μαυρίλο όπως είπαμε, αποτελεί τουριστικό μέρος για κάποιον που αναζητά στιγμές χάλαρωσης και απομόνωσης από την…τοξικότητα των πόλεων, όχι μόνο λόγω της επιτυχημένης γιορτής Κάστανου.

Πριν από περίπου ένα χρόνο όμως, το χωριό επισκέφθηκε ένας περίεργος και ασυνήθιστος διαβάτης. Ό λόγος για το Φάντασμα του Μπρόκεν!

Μια φιγούρα, που η θέα της καθηλώνει το βλέμμα εμφανίστηκε πέρυσι το Νοέμβριο στο Βελούχι πάνω από το Μαυρίλο, στη θέση Βράχος.

Πρόκειται, για το φάντασμα του Μπρόκεν ( Brocken Spectre). Αυτή η γιγαντιαία φιγούρα είναι ένα σπάνιο φυσικό οπτικό φαινόμενο, το οποίο συμβαίνει όταν η σκιά ενός παρατηρητή πέσει πάνω στην επιφάνεια νεφών ή μιας πυκνής ομίχλης. Το «κεφάλι» της μεγεθυμένης φιγούρας περιβάλλεται συχνά από δαχτυλίδια στα χρώματα του ουράνιου τόξου, τα οποία δημιουργούνται μόλις το φως του ήλιου πέσει σε μικροσκοπικά σταγονίδια νερού, αιωρούμενα στην ατμόσφαιρα και διασκορπισμένα πίσω από τον παρατηρητή. Οι συχνές ομίχλες στο Μπρόκεν, βουνό στη Γερμανία, δημιούργησαν έναν τοπικό θρύλο, από τον οποίο το φαινόμενο αντλεί το όνομα.

Στην Ελλάδα το φάντασμα του Μπρόκεν είχε ξαναεμφανιστεί το 2016 στη Σάμο και η αντίστοιχη φωτογραφία είχε επιλεγεί στις 16 Οκτωβρίου του ’16 ως η “φωτογραφία της ημέρας” από τη ΝΑSA.

Τι θα δει κανείς στο Μαυρίλο;

Η επιβλητική πλατεία

Η ξακουστή σ’ όλη τη Ρούμελη κεντρική πλατεία του Μαυρίλου συγκαταλέγεται στα κορυφαία αξιοθέατα του όρους Τυμφρηστός.

Με έκταση τεσσάρων και πλέον στρεμμάτων, κατάφυτη από αιωνόβια πλατάνια, έλατα, καστανιές, ιτιές, κουτσουπιές και με διαρκώς τρεχούμενα νερά να τη διασχίζουν, μαγεύει κάθε επισκέπτη με το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της.

Στο ένα άκρο της ευρίσκεται ο σπάνιος βυζαντινός ναός του Αγίου Δημητρίου με τα ιστορικά μνημεία του και στο άλλο της άκρο της, δίπλα ακριβώς στον ηλικίας 300 ετών ιστορικό πλάτανο της πλατείας με την πηγή του Σπερχειού ποταμού, ευρίσκεται το παλαιό σχολείο του χωριού, που σήμερα λειτουργεί ως έκθεση παλαιών φωτογραφιών της άλλοτε καθημερινής ζωής του Μαυρίλου.

Επάνω ακριβώς στην πλατεία, τα δύο καταστήματα του χωριού, πάντοτε ανοικτά, προσφέρουν στον επισκέπτη του Μαυρίλου φιλόξενα τα πάντα.

Είτε με σπιτικό κρασάκι, είτε με τσίπουρο παραγωγής Μαυρίλου όλες οι παραδοσιακές συνταγές εδεσμάτων του Βελουχιού προσφέρονται με τη γνωστή ρουμελιώτικη φιλοξενία.

Μπαρουτόμυλος

Οι άρχοντες του Μαυρίλου Χατζαίοι για να εξασφαλίσουν τη βασική πολεμική ύλη για την οργάνωση της άμυνάς τους εναντίον των πολλών εχθρών τους, έχτισαν τον πρώτο μπαρουτόμυλο κατά τα μέσα του 17ου αιώνα.

Την τέχνη αυτή την μετέδωσαν έπειτα στους συγχωριανούς τους, οι οποίοι, ο ένας μετά τον άλλον, έχτισαν μια σειρά από “μπαρουτατζίδικα”. Αναπτύχθηκε έτσι στο Μαυρίλο μια σοβαρή βιοτεχνία, που άφηνε πλούσια οφέλη στους κατοίκους, αφού η τιμή πωλήσεως της μπαρούτης ήταν την εποχή εκείνη 2,50 έως 4 δραχμές.

Και όταν ήρθε η μεγάλη της επανάστασης ώρα, το Μαυρίλο, με τους δώδεκα τότε εν λειτουργία μπαρουτόμυλους του, ήταν εκείνο που στήριξε τον ιερό αγώνα στη Ρούμελη, όπως ακριβώς η Δημητσάνα στην Πελοπόννησο.

Ο σημερινός μπαρουτόμυλος του Μαυρίλου ανακατασκευάσθηκε πάνω στα θεμέλια παλαιού μπαρουτόμυλου και λειτουργεί σήμερα όπως ακριβώς λειτουργούσε πριν από δύο αιώνες!

Μαζί με τον μπαρουτόμυλο της Δημητσάνας στην Πελοπόννησο αποτελούν τα δύο μοναδικά στο είδος τους επισκέψιμα μνημεία – μουσεία σε όλη την Ελλάδα.

Βυζαντινός Ναός

Προσφορά της οικογένειας των προεστών του Μαυρίλου Χατζαίων στο χωριό τους, κτίσθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και η εικονογράφησή της ολοκληρώθηκε το έτος 1728.

Βασιλικού ρυθμού, με : 166 τοιχογραφίες και 123 εικόνες βυζαντινής τέχνης, εκθαμβωτικό τέμπλο ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής, επιβλητικό χορό των Αποστόλων ως πολυέλαιο, άμβωνα, δεσποτικό – αυτοκρατορικό θρόνο, προσκηνυτάρια και δύο ψαλτήρια κεντημένα με φίλντισι.

Όλα μαζί συνθέτουν ένα περιβάλλον με αυστηρή θεϊκή μεγαλοπρέπεια.Θαύμα της βυζαντινής τέχνης, από τα ελάχιστα που σώζονται σε τόσο καλή κατάσταση σε όλον τον Ελληνικό Χριστιανικό Κόσμο, κορυφαία επιλογή επίσκεψης για το σύγχρονο θρησκευτικό τουρισμό, ο Άγιος Δημήτριος Μαυρίλου μας επιστρέφει 400 χρόνια πίσω και αισθανόμαστε την κατάνυξη της βυζαντινής λειτουργίας στη ψυχή μας.

Πέτρινα γεφύρια

Πλούσιο χωριό το Μαυρίλο ήδη από τα τέλη του 17ου αιώνα, με δέκα πυργόσπιτα αρχόντων της Ρούμελης να δεσπόζουν και δώδεκα μπαρουτόμυλους σε πλήρη λειτουργία λίγο αργότερα, δεν θα μπορούσε παρά να έχει εξασφαλίσει την άριστη πρόσβασή του στον έξω κόσμο.

Δύο μονότοξα πέτρινα γεφύρια, κατασκευασμένα από Ηπειρώτες μάστορες τον 18ο αιώνα, ακριβώς επάνω στην είσοδο του χωριού μας, εξασφάλιζαν άλλοτε στο Μαυρίλο τη διέλευση πεζών και ζώων και επομένως το εμπόριο μπαρούτης σε όλη τη Στερεά Ελλάδα.

Αν και ο σημερινός σύγχρονος δρόμος τα παρέκαμψε, μαρτυρούν ασφαλώς το μεγαλείο μίας άλλης εποχής και διατηρούνται σε πολύ κατάσταση, συνδεόμενα και με το δίκτυο των περιπατητικών δασικών μονοπατιών του Μαυριλιώτικου Βελουχιού.